اطریفل صغیرگشنیزی در طب سنتی ایران ، موارد مصرف ، فواید و عوارض

اطریفل صغیرگشنیزی در طب سنتی ایران

---

معرفی فرآورده :

فرآورده معجون که از اطریفل صغیر و همچنین میوه گیاه گشنیز به دست می آید و تاریخچه ذکر این ترکیب دارویی و منافع آن از جانب حکیمان هندی، یونانی، رومی و ایرانی در زمانی بیشتر از هزار سال قابل استناد است. در این فراورده از میوه هلیله در مراحل مختلف رشد استفاده می شود. (۱)

نحوه اثر (افعال و خواص) :

منع بخارات از دماغ ومنع ریختن سودای سوخته به معده. (۲)

موارد مصرف :

تقویت معده و تقویت حواس، نافع برای درد سر و درد گوش و درد چشم که به سبب بخار معده می باشد،در مداومت نافع برای صداع به مشارکت معده از صعود ابخره و نافع برای صداع حادث از بسیاری اکل در همراهی با دیگر تدابیر.

میزان (قدر شربت) و فواصل مصرف :

بنا به استفاده و با رعایت نکات مطرح شده در ذیل با نظر و حکمت طبیب تعیین می گردد. در منابع مختلف شربتی آن از یک مثقال(۵/۴گرم) تا چهار درم(۵/۱۲گرم) ذکر شده است.

 

ملاحظاتی که طبیب و داروساز در تنظیم قدر شربت و فاصله مصرف باید در نظر بگیرند:

مقدار مرض ، سحنه (فربهی و لاغری و سستی و سختی بدن) و قوت بیمار، سن بیمار، مزاج صحی و مزاج عضوی (اعضای تحت اثر دارو) ، عادت بیمار، مذکر یا مونث بودن، شغل بیمار، فصل بیماری و سایر شرایط محیطی بیمار.

عوارض جانبی احتمالی و نحوه تعامل با آن :

قولنج و اسپاسم های گوارشی:

جرعه جرعه یک لیوان آب گرم نوشیده شود. چند دقیقه ای قدم بزند. از کمپرس آب گرم استفاده کند و در صورت عدم بهبودی مقداری روغن بادام شیرین یا زیتون مصرف نماید. قابل ذکر است که این عارضه بیشتر در مصرف طولانی مدت این دارو با اسهال رقیق اخلاط و ماندن غلیظ آن به وجود می آید که نیاز به ملاحظه و تدبیر طبیب قبل از این مرحله را ایجاب می کند.

عوارض مربوط به طحال:

در صورت حصول و تشخیص طبیب از مصلحات آن در این مورد مانند شراب بنفشه استفاده می شود.
سایر عوارض جانبی احتمالی نیز بر حسب اهمیت و شدت به اطلاع طبیب یا داروساز رسانده شود.

موارد احتیاط ، منع مصرف و تداخلات :

در دوران حاملگی و شیردهی منع مصرف دارد و بهتر است حتی الامکان برای اطفال نیز استفاده نشود و داروهای جایگزین به کار رود.
در نارسایی های کبدی چون سوء القنیه، سیروز و هپاتیت با توجه به ذکر بعضی عوارض مربوط به بعضی تانن های ساده، بهتر است مصرف نشود.
از آنجا که محلول تانن ها می تواند سبب رسوب بخشی از داروها شود(۳)، فاصله مصرف سایر داروها با آن به صورت یکساعت قبل یا سه ساعت بعد باشد.
در صورت مصرف گلیکوزیدهای قلبی چون دیگوکسین، به خاطر احتمال کاهش اثر داروی قلبی، احتیاط و تدبیر از جانب پزشک صورت پذیرد.
با در نظر گرفتن احتمال کاهش قند خون  ناشی از گشنیز در فراورده، مصرف آن در بیماران دیابتی با توجه و کنترل میزان تغییر احتمالی در قند خون باشد.

تداخلات غذایی و آزمایشگاهی :

غذایی :  مصرف اطریفل می تواند باعث کاهش جذب آهن غیر هم و دیگر املاح معدنی غذایی شود.
آزمایشگاهی : بنا به ملاحظات در تفسیر تست آنزیم های کبدی امکان تداخل در نظر گرفته شود.

شرایط نگهداری و مدت پایداری دارو:

در دمای اتاق و در بسته بندی مناسب به مدت ۱ سال قابل نگهداری است.
توصیه: پس از هر بار مصرف درب ظرف را محکم بسته تا میزان رطوبت فراورده تغییر نکند.

منابع :
۱-عقیلی خراسانی، سید محمد حسین: قرابادین کبیر، انتشارات مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل، ۱۳۸۶
۲-عقیلی خراسانی، سید محمد حسین: خلاصه الحکمه، انتشارات مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل، جلد سوم،۱۳۸۶
۳-ویلیام چارلز اوانس: فارماکوگنوزی تریز و اوانس، چاپ چهاردهم، ترجمه دکتر سلیمان افشاری پور ، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، جلد دوم،۱۳۸۶

مطالب مرتبط :

• آلتادین ، قرص مکیدنی گیاهی در چه موارد مصرف دارد؟

• خواص روغن شوید برای رفع درد مفاصل ، از بین برنده چربی ها و سایر فواید

• خواص گل انگبین، گلقند برای تقویت مغز و معده و سایر خواص شگفت انگیز

• انوکسولون ENOXOLONE