بیماری روان‌پریشی یا سایکوز و علل ، علائم و درمان آن

بیماری روان‌پریشی یا سایکوز و علل ، علائم و درمان

 

---

روانپریشی یا سایکوزیس (به انگلیسی: Psychosis) به معنای وضعیت روانی غیرطبیعی ای است که در روانپزشکی برای بیان حالت «از دست رفتن توانایی تفریق واقعیت از خیال» بکار می‌رود. (با روان‌گسیختگی یا روان‌نژندی اشتباه نشود.) سایکوز به انواع جدای ای از اختلالات روانی اطلاق می‌شود که در طول آن‌ها بیمار فقط دچار توهم و هذیان شود. هر گاه این افراد به اختلالات شخصیتی نیز، دچار شوند بیماری شان جنون یا سایکوز نامیده می‌شود؛ که مشخصا شامل دو مشخصه است :هذیان (بیان غیرعمد درک نادرست از واقعیات) و توهم (دیدن یا شنیدن غیرعمد چیزی که اساساً نبوده و نیست)^.

تعریف

واژه سایکوز از ترکیب دو کلمه یونانی “psyche” به معنای درون و “-osis” به معنای موقعیت غیرطبیعی تشکیل شده است. وبه معنی وضعیتی روانی و غیرطبیعی است که حالتهای مختلفی را دربر می‌گیرد ولی اصلی ترین ویژگی آن قطع ارتباط مغز با دنیای واقعیات است.

 

تاریخچه

علایم این بیماری در گذشته‌های دور نیز شناخته شده بود؛ و پیشینیان تعبیرهایی افسانه وار درباره‌اش داشتند. در گذشته به شیزوفرنی ‘جنون جوانی’ نیز می‌گفتند که امروزه چندان مورد کاربرد روان‌پزشکان و روان‌شناسان نیست. پیشینیان معتقد بودند دیوانه و مجنون کسی است که دیو یا جن او را تسخیر کرده است.

 

علل

عوامل ارثی – ژنتیکی، ضربات و تنش‌های شدید روانی، جسمی و محیطی باعث جهش عوامل ژنتیکی پیشا-موجود در فرد، شده و ظهور بیماری را سرعت بخشند. الکل و داروهای خاص می‌توانند سبب جنون شوند، اسکیزوافکتیو، مواد مخدر مثل حشیش و ماری جوانا، تومورهای مغزی، اسکیزوفرنی، ابتلا به حملات تشنجی، افسردگی‌های نادیده گرفته شده، اختلالات خلقی دوقطبی، زوال عقل (دمانس و آلزایمر) و سکته‌های مغزی.

 

پاتوفیزیولوژی

علایم و نشانه‌ها

علایم اصلی که در جنون دیده می‌شود عبارتند از:

• هذیان
• توهم
• فقدان بینش
• اختلال قضاوت

 

درمان

درمان بسته به علت جنون متفاوت است. در اکثر موارد بستری شدن در بیمارستان‌های اعصاب و روان لازم است. داروهایی که توهمات شنوایی (“صداهای شنیده شده”)و هذیانها را کاهش می‌دهند، و تفکر و رفتار را پایدار می‌کنند(داروهای سایکوتیک) مکمل هستند یعنی اغلب به تنهایی مؤثر نمی‌باشند.گروه درمانی یا مشاوره روان شناسانه نیز کمک کننده است.

 

دارودرمانی در سایکوز

نسل اول آنتی سایکوتیک‌ها

1. بوتیروفنون‌ها مانند هالوپریدول و دروپردیول
2. فنوتیازین‌ها مانند کلرپرومازین، فلوفنازین، تیوریدازین، تری فلوپرازین و پرومتازین
3. تیوگزانتین‌ها مانند تیوتیکسن و فلوپنتیکسول

نسل دوم آنتی سایکوتیک‌ها (جدیدترند) مانند الانزاپین، کلوزاپین، ریسپریدون، کوئتیاپین، زیپراسیدون

نسل سوم مانند پیپرازول

روان‌درمانی

 

پیش آگهی

اصولاً پیش آگهی این بیماری خوب نیست به خصوص اگر زمینه ژنتیکی داشته باشد و در سنین پایین شروع شده باشد و زمان زیادی نادیده گرفته شده باشد.

 

جنون و مسئولیت حقوقی افراد

دیوانه در مقابل عاقل به کسی گفته می‌شود که نمی‌تواند به درستی از عقل اش استفاده کند. به چنین فردی مجنون گفته می‌شود؛ روانپریش ها در اصطلاح عامه دیوانه و در اصطلاح فقهی و حقوقی جزو مجانین محسوب می‌شوند. در حقوق کیفری به دلیل عدم وجود توانایی بیمار در آگاهی از رفتار خویش و عدم توانایی در ارزیابی عملکرد خودش، جنون رافع مسئولیت کیفری به حساب می‌آید و از نظر حقوقی این افراد محجور هستند که این امر دارای آثار حقوقی قابل توجهی است.

باید توجه داشت که جنون با سفیه تفاوت دارد و آثار جنون نیز با سفاهت متفاوت است. دیوانگی یا جنون -از نظر شدت و ضعف، دائم یا ادواری بودن و… اشکال متعددی دارد به همین دلیل در بسیاری از موارد تعیین حدود و مسئولیت مجنون مشکلات زیادی بهمراه دارد و نیاز به کارشناسی دقیق متخصصین دارد.

 

مطالب مرتبط :

• افسردگی دیس تایمی چیست و چه علائمی دارد ؟

• وسواس فکری-عملی (علائم ، علل و درمان آن)

• کلوزاپین Clozapine (Clozaril) (اطلاعات دارویی)